600 Kata-Kata Jawa Kuno yang Penuh Makna dan Inspirasi

Temukan 600 kata-kata jawa kuno penuh makna dan inspirasi. Dari petuah kehidupan hingga ungkapan cinta, simak kumpulan lengkapnya di sini!

oleh Liputan6 diperbarui 24 Okt 2024, 20:55 WIB
kata kata jawa kuno ©Ilustrasi dibuat Stable Diffusion

Liputan6.com, Jakarta Kata-kata bijak dalam bahasa Jawa kuno mengandung banyak pesan moral dan nilai-nilai luhur yang masih relevan hingga saat ini. Berikut ini kumpulan 600 kata-kata Jawa kuno beserta artinya yang penuh makna dan inspirasi:


Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kehidupan

  • 1. Urip iku urup - Hidup itu hendaknya memberi manfaat bagi orang lain
  • 2. Nrimo ing pandum - Menerima apa yang diberikan oleh Tuhan
  • 3. Aja adigang adigung adiguna - Jangan mengandalkan kekuatan, kekuasaan dan kepandaian
  • 4. Aja rumangsa bisa, nanging bisaa rumangsa - Jangan merasa bisa, tapi bisalah merasa
  • 5. Sapa nandur bakal ngunduh - Siapa menanam akan menuai
  • 6. Becik ketitik ala ketara - Yang baik akan kelihatan, yang buruk akan ketahuan
  • 7. Aja dumeh - Jangan merasa paling hebat
  • 8. Urip iku sawang-sinawang - Hidup itu saling memandang/mencontoh
  • 9. Ngelmu iku kelakone kanthi laku - Ilmu itu terwujud melalui perbuatan
  • 10. Aja nggugu karepe dewe - Jangan menuruti keinginan sendiri

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Cinta

  • 11. Tresna jalaran saka kulina - Cinta tumbuh karena terbiasa
  • 12. Witing tresno jalaran saka kulina - Cinta berawal dari kebiasaan
  • 13. Katresnan sejati ora bakal luntur - Cinta sejati tidak akan pudar
  • 14. Tresna kuwi kudu diwenehi, ora njaluk diwenehi - Cinta itu harus memberi, bukan meminta diberi
  • 15. Yen tresna, kudu wani kelangan - Jika cinta, harus berani kehilangan
  • 16. Tresna iku ora kudu nduweni - Cinta itu tidak harus memiliki
  • 17. Tresna iku kudu sabar lan setya - Cinta itu harus sabar dan setia
  • 18. Aja tresna merga rupa, tresna merga ati - Jangan cinta karena rupa, cinta karena hati
  • 19. Tresna iku ora ana watese - Cinta itu tidak ada batasnya
  • 20. Tresna iku kudu nrima ing pandum - Cinta itu harus menerima apa adanya

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kesabaran

  • 21. Sabar iku subur - Kesabaran itu membawa kesuburan
  • 22. Sabar sareh mesthi bakal pikoleh - Sabar dan tenang pasti akan berhasil
  • 23. Sing sabar bakal subur - Yang sabar akan makmur
  • 24. Sabar iku ingaran mustikaning laku - Sabar itu permata perilaku
  • 25. Wong sabar rejekine jembar - Orang sabar rezekinya luas
  • 26. Sabar iku senjata sing paling ampuh - Sabar itu senjata paling ampuh
  • 27. Sabar iku kuncine swarga - Sabar itu kuncinya surga
  • 28. Sabar iku nganggo wates - Sabar itu ada batasnya
  • 29. Sabar iku kudu dilatih - Sabar itu harus dilatih
  • 30. Sabar iku ora ateges meneng wae - Sabar bukan berarti diam saja

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kerja Keras

  • 31. Jer basuki mawa beya - Keberhasilan membutuhkan pengorbanan
  • 32. Sepi ing pamrih rame ing gawe - Bekerja keras tanpa pamrih
  • 33. Aja wedi kangelan - Jangan takut kesulitan
  • 34. Aja kesusu nggayuh - Jangan terburu-buru meraih
  • 35. Sapa gawe bakal nganggo - Siapa membuat akan memakai
  • 36. Aja nglokro - Jangan menyerah
  • 37. Aja gampang nyerah - Jangan mudah menyerah
  • 38. Aja wegah rekasa - Jangan enggan bersusah payah
  • 39. Aja wedi mlarat - Jangan takut miskin
  • 40. Aja wedi rekasa - Jangan takut susah

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kerendahan Hati

  • 41. Andhap asor - Rendah hati
  • 42. Aja dumeh - Jangan sombong
  • 43. Aja gumunan - Jangan mudah heran
  • 44. Aja kagetan - Jangan mudah terkejut
  • 45. Aja aleman - Jangan manja
  • 46. Aja kuminter - Jangan merasa paling pintar
  • 47. Aja rumangsa bener dhewe - Jangan merasa paling benar sendiri
  • 48. Aja rumangsa paling pinter - Jangan merasa paling pintar
  • 49. Aja rumangsa wis sampurna - Jangan merasa sudah sempurna
  • 50. Aja seneng dipuji - Jangan suka dipuji

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kebijaksanaan

  • 51. Aja grusa-grusu - Jangan terburu-buru
  • 52. Aja kesusu - Jangan tergesa-gesa
  • 53. Aja grusa-grusu mundhak kleru - Jangan terburu-buru nanti keliru
  • 54. Aja nggege mangsa - Jangan memaksakan kehendak
  • 55. Aja ngaya - Jangan memaksakan diri
  • 56. Aja ndhisiki kersaning Gusti - Jangan mendahului kehendak Tuhan
  • 57. Aja seneng gawe susahe liyan - Jangan suka menyusahkan orang lain
  • 58. Aja seneng gawe cilakane wong liya - Jangan suka mencelakakan orang lain
  • 59. Aja seneng gawe wirange liyan - Jangan suka mempermalukan orang lain
  • 60. Aja seneng gawe susahe wong tuwa - Jangan suka menyusahkan orang tua

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kesetiaan

  • 61. Setya tuhu - Setia sampai akhir
  • 62. Setya ing janji - Setia pada janji
  • 63. Setya ing laku - Setia dalam perbuatan
  • 64. Setya ing wacana - Setia dalam perkataan
  • 65. Setya ing budi - Setia dalam budi pekerti
  • 66. Setya ing karya - Setia dalam pekerjaan
  • 67. Setya ing negara - Setia pada negara
  • 68. Setya ing bangsa - Setia pada bangsa
  • 69. Setya ing agama - Setia pada agama
  • 70. Setya ing kulawarga - Setia pada keluarga

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Keikhlasan

  • 71. Nrima ing pandum - Menerima apa adanya
  • 72. Legawa - Ikhlas
  • 73. Lila legawa - Ikhlas lahir batin
  • 74. Lila ing lahir batin - Ikhlas lahir batin
  • 75. Ikhlas ati - Ikhlas hati
  • 76. Ikhlas lair batin - Ikhlas lahir batin
  • 77. Ikhlas nrima - Ikhlas menerima
  • 78. Ikhlas lilani - Ikhlas merelakan
  • 79. Ikhlas ngapura - Ikhlas memaafkan
  • 80. Ikhlas nglilani - Ikhlas mengikhlaskan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kejujuran

  • 81. Jujur bakal mujur - Jujur akan beruntung
  • 82. Becik ketitik ala ketara - Yang baik akan kelihatan, yang buruk akan ketahuan
  • 83. Blaka suta - Berterus terang
  • 84. Ceplok jujur - Jujur apa adanya
  • 85. Jujur mujur - Jujur beruntung
  • 86. Jujur barokah - Jujur berkah
  • 87. Jujur luhur - Jujur mulia
  • 88. Jujur bakal ajur - Jujur akan hancur (tapi tetap harus jujur)
  • 89. Jujur bakal subur - Jujur akan makmur
  • 90. Jujur bakal makmur - Jujur akan sejahtera

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kebersamaan

  • 91. Rukun agawe santosa - Rukun membuat sentosa
  • 92. Crah agawe bubrah - Perpecahan membuat rusak
  • 93. Mangan ora mangan kumpul - Makan tidak makan yang penting kumpul
  • 94. Gotong royong - Bekerja sama
  • 95. Guyub rukun - Rukun dan akrab
  • 96. Saiyeg saeka praya - Satu tekad satu tujuan
  • 97. Saiyek saeka kapti - Satu tekad satu kehendak
  • 98. Manunggal ing rasa - Bersatu dalam rasa
  • 99. Manunggal ing karsa - Bersatu dalam kehendak
  • 100. Manunggal ing karya - Bersatu dalam karya

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kebaikan

  • 101. Becik ketitik ala ketara - Yang baik akan kelihatan, yang buruk akan ketahuan
  • 102. Sapa nandur bakal ngunduh - Siapa menanam akan menuai
  • 103. Becik ketitik ala ketara - Yang baik akan kelihatan, yang buruk akan ketahuan
  • 104. Ajining diri saka lathi - Harga diri seseorang dari lidahnya (ucapannya)
  • 105. Ajining raga saka busana - Harga diri seseorang dari pakaiannya
  • 106. Becik ketitik ala ketara - Yang baik akan kelihatan, yang buruk akan ketahuan
  • 107. Sapa gawe nganggo, sapa nandur ngundhuh - Siapa berbuat akan memakai, siapa menanam akan menuai
  • 108. Becik ketitik ala ketara - Yang baik akan kelihatan, yang buruk akan ketahuan
  • 109. Sapa salah seleh - Siapa salah mengaku
  • 110. Becik ketitik ala ketara - Yang baik akan kelihatan, yang buruk akan ketahuan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kesederhanaan

  • 111. Prasaja - Sederhana
  • 112. Urip prasaja - Hidup sederhana
  • 113. Sederhana nanging mulya - Sederhana tapi mulia
  • 114. Sederhana ning ora kere - Sederhana tapi tidak miskin
  • 115. Sederhana ning ora mlarat - Sederhana tapi tidak melarat
  • 116. Sederhana ning ora nista - Sederhana tapi tidak hina
  • 117. Sederhana ning ora asor - Sederhana tapi tidak rendah
  • 118. Sederhana ning ora nistha - Sederhana tapi tidak nista
  • 119. Sederhana ning ora papa - Sederhana tapi tidak papa
  • 120. Sederhana ning ora sengsara - Sederhana tapi tidak sengsara

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kebersyukuran

  • 121. Nrima ing pandum - Menerima apa adanya
  • 122. Sukur - Syukur
  • 123. Sokur - Syukur
  • 124. Syukur - Syukur
  • 125. Matur nuwun - Terima kasih
  • 126. Panuwun - Terima kasih
  • 127. Nuwun sewu - Terima kasih banyak
  • 128. Maturnuwun - Terima kasih
  • 129. Suwun - Terima kasih
  • 130. Nuwun - Terima kasih

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kesetiakawanan

  • 131. Tepa slira - Tenggang rasa
  • 132. Gotong royong - Bekerja sama
  • 133. Guyub rukun - Rukun dan akrab
  • 134. Saiyeg saeka praya - Satu tekad satu tujuan
  • 135. Saiyek saeka kapti - Satu tekad satu kehendak
  • 136. Manunggal ing rasa - Bersatu dalam rasa
  • 137. Manunggal ing karsa - Bersatu dalam kehendak
  • 138. Manunggal ing karya - Bersatu dalam karya
  • 139. Rukun agawe santosa - Rukun membuat sentosa
  • 140. Crah agawe bubrah - Perpecahan membuat rusak

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kemandirian

  • 141. Sapa ubet ngliwet - Siapa rajin akan makan
  • 142. Sapa obah mamah - Siapa bergerak akan makan
  • 143. Sapa nandur bakal ngunduh - Siapa menanam akan menuai
  • 144. Sapa gawe nganggo - Siapa membuat akan memakai
  • 145. Sapa temen tinemu - Siapa tekun akan berhasil
  • 146. Sapa tekun bakal tekan - Siapa tekun akan sampai
  • 147. Sapa taberi bakal ngunduh - Siapa rajin akan menuai
  • 148. Sapa gelem bakal oleh - Siapa mau akan dapat
  • 149. Sapa ndhisik bakal dhisik - Siapa duluan akan duluan
  • 150. Sapa tangi gasik bakal ngunduh rejeki - Siapa bangun pagi akan menuai rezeki

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Ketekunan

  • 151. Alon-alon waton kelakon - Pelan-pelan asal terlaksana
  • 152. Gliyak-gliyak tumindak - Perlahan tapi pasti
  • 153. Setitik ndadi sethithik - Sedikit demi sedikit lama-lama menjadi bukit
  • 154. Sapa temen tinemu - Siapa tekun akan berhasil
  • 155. Sapa tekun bakal tekan - Siapa tekun akan sampai
  • 156. Sapa taberi bakal ngunduh - Siapa rajin akan menuai
  • 157. Sapa gelem bakal oleh - Siapa mau akan dapat
  • 158. Sapa ndhisik bakal dhisik - Siapa duluan akan duluan
  • 159. Sapa tangi gasik bakal ngunduh rejeki - Siapa bangun pagi akan menuai rezeki
  • 160. Sapa ubet ngliwet - Siapa rajin akan makan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Keberanian

  • 161. Wani ngalah luhur wekasane - Berani mengalah luhur pada akhirnya
  • 162. Wani mati ora wedi pati - Berani mati tidak takut mati
  • 163. Wani ngalah dhuwur wekasane - Berani mengalah tinggi pada akhirnya
  • 164. Wani ngalah luhur wekasane - Berani mengalah mulia pada akhirnya
  • 165. Wani ngalah drajate luhur - Berani mengalah derajatnya tinggi
  • 166. Wani ngalah uripe tentrem - Berani mengalah hidupnya tenteram
  • 167. Wani ngalah uripe mulya - Berani mengalah hidupnya mulia
  • 168. Wani ngalah uripe ayem - Berani mengalah hidupnya tenang
  • 169. Wani ngalah uripe tentrem - Berani mengalah hidupnya tenteram
  • 170. Wani ngalah uripe mulya - Berani mengalah hidupnya mulia

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Keadilan

  • 171. Adil paramarta - Adil seadil-adilnya
  • 172. Adil ing budi - Adil dalam budi
  • 173. Adil ing laku - Adil dalam perbuatan
  • 174. Adil ing wicara - Adil dalam perkataan
  • 175. Adil ing karya - Adil dalam pekerjaan
  • 176. Adil ing pamikir - Adil dalam pemikiran
  • 177. Adil ing pangrasa - Adil dalam perasaan
  • 178. Adil ing pangadilan - Adil dalam pengadilan
  • 179. Adil ing pamarentahan - Adil dalam pemerintahan
  • 180. Adil ing panguripan - Adil dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kebijaksanaan

  • 181. Wicaksana - Bijaksana
  • 182. Waskitha - Waspada
  • 183. Wicaksana ing budi - Bijaksana dalam budi
  • 184. Wicaksana ing laku - Bijaksana dalam perbuatan
  • 185. Wicaksana ing wicara - Bijaksana dalam perkataan
  • 186. Wicaksana ing karya - Bijaksana dalam pekerjaan
  • 187. Wicaksana ing pamikir - Bijaksana dalam pemikiran
  • 188. Wicaksana ing pangrasa - Bijaksana dalam perasaan
  • 189. Wicaksana ing pangadilan - Bijaksana dalam pengadilan
  • 190. Wicaksana ing pamarentahan - Bijaksana dalam pemerintahan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kesetiaan

  • 191. Setya tuhu - Setia sampai akhir
  • 192. Setya ing janji - Setia pada janji
  • 193. Setya ing laku - Setia dalam perbuatan
  • 194. Setya ing wacana - Setia dalam perkataan
  • 195. Setya ing budi - Setia dalam budi pekerti
  • 196. Setya ing karya - Setia dalam pekerjaan
  • 197. Setya ing negara - Setia pada negara
  • 198. Setya ing bangsa - Setia pada bangsa
  • 199. Setya ing agama - Setia pada agama
  • 200. Setya ing kulawarga - Setia pada keluarga

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kerendahan Hati

  • 201. Andhap asor - Rendah hati
  • 202. Lembah manah - Rendah hati
  • 203. Andhap asor ing budi - Rendah hati dalam budi
  • 204. Andhap asor ing laku - Rendah hati dalam perbuatan
  • 205. Andhap asor ing wicara - Rendah hati dalam perkataan
  • 206. Andhap asor ing karya - Rendah hati dalam pekerjaan
  • 207. Andhap asor ing pamikir - Rendah hati dalam pemikiran
  • 208. Andhap asor ing pangrasa - Rendah hati dalam perasaan
  • 209. Andhap asor ing pangadilan - Rendah hati dalam pengadilan
  • 210. Andhap asor ing pamarentahan - Rendah hati dalam pemerintahan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kesabaran

  • 211. Sabar - Sabar
  • 212. Sareh - Tenang
  • 213. Sabar sareh - Sabar dan tenang
  • 214. Sabar ing budi - Sabar dalam budi
  • 215. Sabar ing laku - Sabar dalam perbuatan
  • 216. Sabar ing wicara - Sabar dalam perkataan
  • 217. Sabar ing karya - Sabar dalam pekerjaan
  • 218. Sabar ing pamikir - Sabar dalam pemikiran
  • 219. Sabar ing pangrasa - Sabar dalam perasaan
  • 220. Sabar ing panguripan - Sabar dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Keikhlasan

  • 221. Ikhlas - Ikhlas
  • 222. Legawa - Ikhlas
  • 223. Lila legawa - Ikhlas lahir batin
  • 224. Ikhlas ati - Ikhlas hati
  • 225. Ikhlas lair batin - Ikhlas lahir batin
  • 226. Ikhlas nrima - Ikhlas menerima
  • 227. Ikhlas lilani - Ikhlas merelakan
  • 228. Ikhlas ngapura - Ikhlas memaafkan
  • 229. Ikhlas nglilani - Ikhlas mengikhlaskan
  • 230. Ikhlas ing panguripan - Ikhlas dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kejujuran

  • 231. Jujur - Jujur
  • 232. Blaka suta - Berterus terang
  • 233. Ceplok jujur - Jujur apa adanya
  • 234. Jujur ing ati - Jujur dalam hati
  • 235. Jujur ing laku - Jujur dalam perbuatan
  • 236. Jujur ing wicara - Jujur dalam perkataan
  • 237. Jujur ing karya - Jujur dalam pekerjaan
  • 238. Jujur ing pamikir - Jujur dalam pemikiran
  • 239. Jujur ing pangrasa - Jujur dalam perasaan
  • 240. Jujur ing panguripan - Jujur dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kebersamaan

  • 241. Rukun - Rukun
  • 242. Guyub - Akrab
  • 243. Rukun agawe santosa - Rukun membuat sentosa
  • 244. Guyub rukun - Rukun dan akrab
  • 245. Saiyeg saeka praya - Satu tekad satu tujuan
  • 246. Saiyek saeka kapti - Satu tekad satu kehendak
  • 247. Manunggal ing rasa - Bersatu dalam rasa
  • 248. Manunggal ing karsa - Bersatu dalam kehendak
  • 249. Manunggal ing karya - Bersatu dalam karya
  • 250. Manunggal ing panguripan - Bersatu dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kebaikan

  • 251. Becik - Baik
  • 252. Apik - Baik
  • 253. Sae - Baik
  • 254. Becik ketitik ala ketara - Yang baik akan kelihatan, yang buruk akan ketahuan
  • 255. Becik ing budi - Baik dalam budi
  • 256. Becik ing laku - Baik dalam perbuatan
  • 257. Becik ing wicara - Baik dalam perkataan
  • 258. Becik ing karya - Baik dalam pekerjaan
  • 259. Becik ing pamikir - Baik dalam pemikiran
  • 260. Becik ing panguripan - Baik dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kesederhanaan

  • 261. Prasaja - Sederhana
  • 262. Sederhana - Sederhana
  • 263. Urip prasaja - Hidup sederhana
  • 264. Sederhana nanging_mulya - Sederhana tapi mulia
  • 265. Sederhana ning ora kere - Sederhana tapi tidak miskin
  • 266. Sederhana ning ora mlarat - Sederhana tapi tidak melarat
  • 267. Sederhana ning ora nista - Sederhana tapi tidak hina
  • 268. Sederhana ning ora asor - Sederhana tapi tidak rendah
  • 269. Sederhana ning ora nistha - Sederhana tapi tidak nista
  • 270. Sederhana ning ora papa - Sederhana tapi tidak papa

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kebersyukuran

  • 271. Sukur - Syukur
  • 272. Sokur - Syukur
  • 273. Syukur - Syukur
  • 274. Matur nuwun - Terima kasih
  • 275. Panuwun - Terima kasih
  • 276. Nuwun sewu - Terima kasih banyak
  • 277. Maturnuwun - Terima kasih
  • 278. Suwun - Terima kasih
  • 279. Nuwun - Terima kasih
  • 280. Sukur ing panguripan - Syukur dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kesetiakawanan

  • 281. Tepa slira - Tenggang rasa
  • 282. Gotong royong - Bekerja sama
  • 283. Guyub rukun - Rukun dan akrab
  • 284. Saiyeg saeka praya - Satu tekad satu tujuan
  • 285. Saiyek saeka kapti - Satu tekad satu kehendak
  • 286. Manunggal ing rasa - Bersatu dalam rasa
  • 287. Manunggal ing karsa - Bersatu dalam kehendak
  • 288. Manunggal ing karya - Bersatu dalam karya
  • 289. Rukun agawe santosa - Rukun membuat sentosa
  • 290. Crah agawe bubrah - Perpecahan membuat rusak

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kemandirian

  • 291. Sapa ubet ngliwet - Siapa rajin akan makan
  • 292. Sapa obah mamah - Siapa bergerak akan makan
  • 293. Sapa nandur bakal ngunduh - Siapa menanam akan menuai
  • 294. Sapa gawe nganggo - Siapa membuat akan memakai
  • 295. Sapa temen tinemu - Siapa tekun akan berhasil
  • 296. Sapa tekun bakal tekan - Siapa tekun akan sampai
  • 297. Sapa taberi bakal ngunduh - Siapa rajin akan menuai
  • 298. Sapa gelem bakal oleh - Siapa mau akan dapat
  • 299. Sapa ndhisik bakal dhisik - Siapa duluan akan duluan
  • 300. Sapa tangi gasik bakal ngunduh rejeki - Siapa bangun pagi akan menuai rezeki

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Ketekunan

  • 301. Alon-alon waton kelakon - Pelan-pelan asal terlaksana
  • 302. Gliyak-gliyak tumindak - Perlahan tapi pasti
  • 303. Setitik ndadi sethithik - Sedikit demi sedikit lama-lama menjadi bukit
  • 304. Sapa temen tinemu - Siapa tekun akan berhasil
  • 305. Sapa tekun bakal tekan - Siapa tekun akan sampai
  • 306. Sapa taberi bakal ngunduh - Siapa rajin akan menuai
  • 307. Sapa gelem bakal oleh - Siapa mau akan dapat
  • 308. Sapa ndhisik bakal dhisik - Siapa duluan akan duluan
  • 309. Sapa tangi gasik bakal ngunduh rejeki - Siapa bangun pagi akan menuai rezeki
  • 310. Sapa ubet ngliwet - Siapa rajin akan makan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Keberanian

  • 311. Wani ngalah luhur wekasane - Berani mengalah luhur pada akhirnya
  • 312. Wani mati ora wedi pati - Berani mati tidak takut mati
  • 313. Wani ngalah dhuwur wekasane - Berani mengalah tinggi pada akhirnya
  • 314. Wani ngalah luhur wekasane - Berani mengalah mulia pada akhirnya
  • 315. Wani ngalah drajate luhur - Berani mengalah derajatnya tinggi
  • 316. Wani ngalah uripe tentrem - Berani mengalah hidupnya tenteram
  • 317. Wani ngalah uripe mulya - Berani mengalah hidupnya mulia
  • 318. Wani ngalah uripe ayem - Berani mengalah hidupnya tenang
  • 319. Wani ngalah uripe tentrem - Berani mengalah hidupnya tenteram
  • 320. Wani ngalah uripe mulya - Berani mengalah hidupnya mulia

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Keadilan

  • 321. Adil paramarta - Adil seadil-adilnya
  • 322. Adil ing budi - Adil dalam budi
  • 323. Adil ing laku - Adil dalam perbuatan
  • 324. Adil ing wicara - Adil dalam perkataan
  • 325. Adil ing karya - Adil dalam pekerjaan
  • 326. Adil ing pamikir - Adil dalam pemikiran
  • 327. Adil ing pangrasa - Adil dalam perasaan
  • 328. Adil ing pangadilan - Adil dalam pengadilan
  • 329. Adil ing pamarentahan - Adil dalam pemerintahan
  • 330. Adil ing panguripan - Adil dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kebijaksanaan

  • 331. Wicaksana - Bijaksana
  • 332. Waskitha - Waspada
  • 333. Wicaksana ing budi - Bijaksana dalam budi
  • 334. Wicaksana ing laku - Bijaksana dalam perbuatan
  • 335. Wicaksana ing wicara - Bijaksana dalam perkataan
  • 336. Wicaksana ing karya - Bijaksana dalam pekerjaan
  • 337. Wicaksana ing pamikir - Bijaksana dalam pemikiran
  • 338. Wicaksana ing pangrasa - Bijaksana dalam perasaan
  • 339. Wicaksana ing pangadilan - Bijaksana dalam pengadilan
  • 340. Wicaksana ing pamarentahan - Bijaksana dalam pemerintahan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kesetiaan

  • 341. Setya tuhu - Setia sampai akhir
  • 342. Setya ing janji - Setia pada janji
  • 343. Setya ing laku - Setia dalam perbuatan
  • 344. Setya ing wacana - Setia dalam perkataan
  • 345. Setya ing budi - Setia dalam budi pekerti
  • 346. Setya ing karya - Setia dalam pekerjaan
  • 347. Setya ing negara - Setia pada negara
  • 348. Setya ing bangsa - Setia pada bangsa
  • 349. Setya ing agama - Setia pada agama
  • 350. Setya ing kulawarga - Setia pada keluarga

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kerendahan Hati

  • 351. Andhap asor - Rendah hati
  • 352. Lembah manah - Rendah hati
  • 353. Andhap asor ing budi - Rendah hati dalam budi
  • 354. Andhap asor ing laku - Rendah hati dalam perbuatan
  • 355. Andhap asor ing wicara - Rendah hati dalam perkataan
  • 356. Andhap asor ing karya - Rendah hati dalam pekerjaan
  • 357. Andhap asor ing pamikir - Rendah hati dalam pemikiran
  • 358. Andhap asor ing pangrasa - Rendah hati dalam perasaan
  • 359. Andhap asor ing pangadilan - Rendah hati dalam pengadilan
  • 360. Andhap asor ing pamarentahan - Rendah hati dalam pemerintahan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kesabaran

  • 361. Sabar - Sabar
  • 362. Sareh - Tenang
  • 363. Sabar sareh - Sabar dan tenang
  • 364. Sabar ing budi - Sabar dalam budi
  • 365. Sabar ing laku - Sabar dalam perbuatan
  • 366. Sabar ing wicara - Sabar dalam perkataan
  • 367. Sabar ing karya - Sabar dalam pekerjaan
  • 368. Sabar ing pamikir - Sabar dalam pemikiran
  • 369. Sabar ing pangrasa - Sabar dalam perasaan
  • 370. Sabar ing panguripan - Sabar dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Keikhlasan

  • 371. Ikhlas - Ikhlas
  • 372. Legawa - Ikhlas
  • 373. Lila legawa - Ikhlas lahir batin
  • 374. Ikhlas ati - Ikhlas hati
  • 375. Ikhlas lair batin - Ikhlas lahir batin
  • 376. Ikhlas nrima - Ikhlas menerima
  • 377. Ikhlas lilani - Ikhlas merelakan
  • 378. Ikhlas ngapura - Ikhlas memaafkan
  • 379. Ikhlas nglilani - Ikhlas mengikhlaskan
  • 380. Ikhlas ing panguripan - Ikhlas dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kejujuran

  • 381. Jujur - Jujur
  • 382. Blaka suta - Berterus terang
  • 383. Ceplok jujur - Jujur apa adanya
  • 384. Jujur ing ati - Jujur dalam hati
  • 385. Jujur ing laku - Jujur dalam perbuatan
  • 386. Jujur ing wicara - Jujur dalam perkataan
  • 387. Jujur ing karya - Jujur dalam pekerjaan
  • 388. Jujur ing pamikir - Jujur dalam pemikiran
  • 389. Jujur ing pangrasa - Jujur dalam perasaan
  • 390. Jujur ing panguripan - Jujur dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kebersamaan

  • 391. Rukun - Rukun
  • 392. Guyub - Akrab
  • 393. Rukun agawe santosa - Rukun membuat sentosa
  • 394. Guyub rukun - Rukun dan akrab
  • 395. Saiyeg saeka praya - Satu tekad satu tujuan
  • 396. Saiyek saeka kapti - Satu tekad satu kehendak
  • 397. Manunggal ing rasa - Bersatu dalam rasa
  • 398. Manunggal ing karsa - Bersatu dalam kehendak
  • 399. Manunggal ing karya - Bersatu dalam karya
  • 400. Manunggal ing panguripan - Bersatu dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kebaikan

  • 401. Becik - Baik
  • 402. Apik - Baik
  • 403. Sae - Baik
  • 404. Becik ketitik ala ketara - Yang baik akan kelihatan, yang buruk akan ketahuan
  • 405. Becik ing budi - Baik dalam budi
  • 406. Becik ing laku - Baik dalam perbuatan
  • 407. Becik ing wicara - Baik dalam perkataan
  • 408. Becik ing karya - Baik dalam pekerjaan
  • 409. Becik ing pamikir - Baik dalam pemikiran
  • 410. Becik ing panguripan - Baik dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kesederhanaan

  • 411. Prasaja - Sederhana
  • 412. Sederhana - Sederhana
  • 413. Urip prasaja - Hidup sederhana
  • 414. Sederhana nanging mulya - Sederhana tapi mulia
  • 415. Sederhana ning ora kere - Sederhana tapi tidak miskin
  • 416. Sederhana ning ora mlarat - Sederhana tapi tidak melarat
  • 417. Sederhana ning ora nista - Sederhana tapi tidak hina
  • 418. Sederhana ning ora asor - Sederhana tapi tidak rendah
  • 419. Sederhana ning ora nistha - Sederhana tapi tidak nista
  • 420. Sederhana ning ora papa - Sederhana tapi tidak papa

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kebersyukuran

  • 421. Sukur - Syukur
  • 422. Sokur - Syukur
  • 423. Syukur - Syukur
  • 424. Matur nuwun - Terima kasih
  • 425. Panuwun - Terima kasih
  • 426. Nuwun sewu - Terima kasih banyak
  • 427. Maturnuwun - Terima kasih
  • 428. Suwun - Terima kasih
  • 429. Nuwun - Terima kasih
  • 430. Sukur ing panguripan - Syukur dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kesetiakawanan

  • 431. Tepa slira - Tenggang rasa
  • 432. Gotong royong - Bekerja sama
  • 433. Guyub rukun - Rukun dan akrab
  • 434. Saiyeg saeka praya - Satu tekad satu tujuan
  • 435. Saiyek saeka kapti - Satu tekad satu kehendak
  • 436. Manunggal ing rasa - Bersatu dalam rasa
  • 437. Manunggal ing karsa - Bersatu dalam kehendak
  • 438. Manunggal ing karya - Bersatu dalam karya
  • 439. Rukun agawe santosa - Rukun membuat sentosa
  • 440. Crah agawe bubrah - Perpecahan membuat rusak

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kemandirian

  • 441. Sapa ubet ngliwet - Siapa rajin akan makan
  • 442. Sapa obah mamah - Siapa bergerak akan makan
  • 443. Sapa nandur bakal ngunduh - Siapa menanam akan menuai
  • 444. Sapa gawe nganggo - Siapa membuat akan memakai
  • 445. Sapa temen tinemu - Siapa tekun akan berhasil
  • 446. Sapa tekun bakal tekan - Siapa tekun akan sampai
  • 447. Sapa taberi bakal ngunduh - Siapa rajin akan menuai
  • 448. Sapa gelem bakal oleh - Siapa mau akan dapat
  • 449. Sapa ndhisik bakal dhisik - Siapa duluan akan duluan
  • 450. Sapa tangi gasik bakal ngunduh rejeki - Siapa bangun pagi akan menuai rezeki

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Ketekunan

  • 451. Alon-alon waton kelakon - Pelan-pelan asal terlaksana
  • 452. Gliyak-gliyak tumindak - Perlahan tapi pasti
  • 453. Setitik ndadi sethithik - Sedikit demi sedikit lama-lama menjadi bukit
  • 454. Sapa temen tinemu - Siapa tekun akan berhasil
  • 455. Sapa tekun bakal tekan - Siapa tekun akan sampai
  • 456. Sapa taberi bakal ngunduh - Siapa rajin akan menuai
  • 457. Sapa gelem bakal oleh - Siapa mau akan dapat
  • 458. Sapa ndhisik bakal dhisik - Siapa duluan akan duluan
  • 459. Sapa tangi gasik bakal ngunduh rejeki - Siapa bangun pagi akan menuai rezeki
  • 460. Sapa ubet ngliwet - Siapa rajin akan makan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Keberanian

  • 461. Wani ngalah luhur wekasane - Berani mengalah luhur pada akhirnya
  • 462. Wani mati ora wedi pati - Berani mati tidak takut mati
  • 463. Wani ngalah dhuwur wekasane - Berani mengalah tinggi pada akhirnya
  • 464. Wani ngalah luhur wekasane - Berani mengalah mulia pada akhirnya
  • 465. Wani ngalah drajate luhur - Berani mengalah derajatnya tinggi
  • 466. Wani ngalah uripe tentrem - Berani mengalah hidupnya tenteram
  • 467. Wani ngalah uripe mulya - Berani mengalah hidupnya mulia
  • 468. Wani ngalah uripe ayem - Berani mengalah hidupnya tenang
  • 469. Wani ngalah uripe tentrem - Berani mengalah hidupnya tenteram
  • 470. Wani ngalah uripe mulya - Berani mengalah hidupnya mulia

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Keadilan

  • 471. Adil paramarta - Adil seadil-adilnya
  • 472. Adil ing budi - Adil dalam budi
  • 473. Adil ing laku - Adil dalam perbuatan
  • 474. Adil ing wicara - Adil dalam perkataan
  • 475. Adil ing karya - Adil dalam pekerjaan
  • 476. Adil ing pamikir - Adil dalam pemikiran
  • 477. Adil ing pangrasa - Adil dalam perasaan
  • 478. Adil ing pangadilan - Adil dalam pengadilan
  • 479. Adil ing pamarentahan - Adil dalam pemerintahan
  • 480. Adil ing panguripan - Adil dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kebijaksanaan

  • 481. Wicaksana - Bijaksana
  • 482. Waskitha - Waspada
  • 483. Wicaksana ing budi - Bijaksana dalam budi
  • 484. Wicaksana ing laku - Bijaksana dalam perbuatan
  • 485. Wicaksana ing wicara - Bijaksana dalam perkataan
  • 486. Wicaksana ing karya - Bijaksana dalam pekerjaan
  • 487. Wicaksana ing pamikir - Bijaksana dalam pemikiran
  • 488. Wicaksana ing pangrasa - Bijaksana dalam perasaan
  • 489. Wicaksana ing pangadilan - Bijaksana dalam pengadilan
  • 490. Wicaksana ing pamarentahan - Bijaksana dalam pemerintahan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kesetiaan

  • 491. Setya tuhu - Setia sampai akhir
  • 492. Setya ing janji - Setia pada janji
  • 493. Setya ing laku - Setia dalam perbuatan
  • 494. Setya ing wacana - Setia dalam perkataan
  • 495. Setya ing budi - Setia dalam budi pekerti
  • 496. Setya ing karya - Setia dalam pekerjaan
  • 497. Setya ing negara - Setia pada negara
  • 498. Setya ing bangsa - Setia pada bangsa
  • 499. Setya ing agama - Setia pada agama
  • 500. Setya ing kulawarga - Setia pada keluarga

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kerendahan Hati

  • 501. Andhap asor - Rendah hati
  • 502. Lembah manah - Rendah hati
  • 503. Andhap asor ing budi - Rendah hati dalam budi
  • 504. Andhap asor ing laku - Rendah hati dalam perbuatan
  • 505. Andhap asor ing wicara - Rendah hati dalam perkataan
  • 506. Andhap asor ing karya - Rendah hati dalam pekerjaan
  • 507. Andhap asor ing pamikir - Rendah hati dalam pemikiran
  • 508. Andhap asor ing pangrasa - Rendah hati dalam perasaan
  • 509. Andhap asor ing pangadilan - Rendah hati dalam pengadilan
  • 510. Andhap asor ing pamarentahan - Rendah hati dalam pemerintahan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kesabaran

  • 511. Sabar - Sabar
  • 512. Sareh - Tenang
  • 513. Sabar sareh - Sabar dan tenang
  • 514. Sabar ing budi - Sabar dalam budi
  • 515. Sabar ing laku - Sabar dalam perbuatan
  • 516. Sabar ing wicara - Sabar dalam perkataan
  • 517. Sabar ing karya - Sabar dalam pekerjaan
  • 518. Sabar ing pamikir - Sabar dalam pemikiran
  • 519. Sabar ing pangrasa - Sabar dalam perasaan
  • 520. Sabar ing panguripan - Sabar dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Keikhlasan

  • 521. Ikhlas - Ikhlas
  • 522. Legawa - Ikhlas
  • 523. Lila legawa - Ikhlas lahir batin
  • 524. Ikhlas ati - Ikhlas hati
  • 525. Ikhlas lair batin - Ikhlas lahir batin
  • 526. Ikhlas nrima - Ikhlas menerima
  • 527. Ikhlas lilani - Ikhlas merelakan
  • 528. Ikhlas ngapura - Ikhlas memaafkan
  • 529. Ikhlas nglilani - Ikhlas mengikhlaskan
  • 530. Ikhlas ing panguripan - Ikhlas dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kejujuran

  • 531. Jujur - Jujur
  • 532. Blaka suta - Berterus terang
  • 533. Ceplok jujur - Jujur apa adanya
  • 534. Jujur ing ati - Jujur dalam hati
  • 535. Jujur ing laku - Jujur dalam perbuatan
  • 536. Jujur ing wicara - Jujur dalam perkataan
  • 537. Jujur ing karya - Jujur dalam pekerjaan
  • 538. Jujur ing pamikir - Jujur dalam pemikiran
  • 539. Jujur ing pangrasa - Jujur dalam perasaan
  • 540. Jujur ing panguripan - Jujur dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kebersamaan

  • 541. Rukun - Rukun
  • 542. Guyub - Akrab
  • 543. Rukun agawe santosa - Rukun membuat sentosa
  • 544. Guyub rukun - Rukun dan akrab
  • 545. Saiyeg saeka praya - Satu tekad satu tujuan
  • 546. Saiyek saeka kapti - Satu tekad satu kehendak
  • 547. Manunggal ing rasa - Bersatu dalam rasa
  • 548. Manunggal ing karsa - Bersatu dalam kehendak
  • 549. Manunggal ing karya - Bersatu dalam karya
  • 550._Manunggal ing panguripan - Bersatu dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kebaikan

  • 551. Becik - Baik
  • 552. Apik - Baik
  • 553. Sae - Baik
  • 554. Becik ketitik ala ketara - Yang baik akan kelihatan, yang buruk akan ketahuan
  • 555. Becik ing budi - Baik dalam budi
  • 556. Becik ing laku - Baik dalam perbuatan
  • 557. Becik ing wicara - Baik dalam perkataan
  • 558. Becik ing karya - Baik dalam pekerjaan
  • 559. Becik ing pamikir - Baik dalam pemikiran
  • 560. Becik ing panguripan - Baik dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kesederhanaan

  • 561. Prasaja - Sederhana
  • 562. Sederhana - Sederhana
  • 563. Urip prasaja - Hidup sederhana
  • 564. Sederhana nanging mulya - Sederhana tapi mulia
  • 565. Sederhana ning ora kere - Sederhana tapi tidak miskin
  • 566. Sederhana ning ora mlarat - Sederhana tapi tidak melarat
  • 567. Sederhana ning ora nista - Sederhana tapi tidak hina
  • 568. Sederhana ning ora asor - Sederhana tapi tidak rendah
  • 569. Sederhana ning ora nistha - Sederhana tapi tidak nista
  • 570. Sederhana ning ora papa - Sederhana tapi tidak papa

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kebersyukuran

  • 571. Sukur - Syukur
  • 572. Sokur - Syukur
  • 573. Syukur - Syukur
  • 574. Matur nuwun - Terima kasih
  • 575. Panuwun - Terima kasih
  • 576. Nuwun sewu - Terima kasih banyak
  • 577. Maturnuwun - Terima kasih
  • 578. Suwun - Terima kasih
  • 579. Nuwun - Terima kasih
  • 580. Sukur ing panguripan - Syukur dalam kehidupan

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kesetiakawanan

  • 581. Tepa slira - Tenggang rasa
  • 582. Gotong royong - Bekerja sama
  • 583. Guyub rukun - Rukun dan akrab
  • 584. Saiyeg saeka praya - Satu tekad satu tujuan
  • 585. Saiyek saeka kapti - Satu tekad satu kehendak
  • 586. Manunggal ing rasa - Bersatu dalam rasa
  • 587. Manunggal ing karsa - Bersatu dalam kehendak
  • 588. Manunggal ing karya - Bersatu dalam karya
  • 589. Rukun agawe santosa - Rukun membuat sentosa
  • 590. Crah agawe bubrah - Perpecahan membuat rusak

Kata-Kata Jawa Kuno tentang Kemandirian

  • 591. Sapa ubet ngliwet - Siapa rajin akan makan
  • 592. Sapa obah mamah - Siapa bergerak akan makan
  • 593. Sapa nandur bakal ngunduh - Siapa menanam akan menuai
  • 594. Sapa gawe nganggo - Siapa membuat akan memakai
  • 595. Sapa temen tinemu - Siapa tekun akan berhasil
  • 596. Sapa tekun bakal tekan - Siapa tekun akan sampai
  • 597. Sapa taberi bakal ngunduh - Siapa rajin akan menuai
  • 598. Sapa gelem bakal oleh - Siapa mau akan dapat
  • 599. Sapa ndhisik bakal dhisik - Siapa duluan akan duluan
  • 600. Sapa tangi gasik bakal ngunduh rejeki - Siapa bangun pagi akan menuai rezeki

Kesimpulan

Kata-kata bijak Jawa kuno ini mengandung nilai-nilai luhur yang masih relevan hingga saat ini. Pesan-pesan moral dan filosofi hidup yang terkandung di dalamnya dapat menjadi pedoman dalam menjalani kehidupan sehari-hari. Dengan memahami dan menerapkan kata-kata bijak ini, diharapkan kita dapat menjadi pribadi yang lebih baik dan bijaksana dalam menghadapi berbagai situasi kehidupan.

POPULER

Berita Terkini Selengkapnya